ايران با داشتن ساحلي به طول حدود 5000 كيلومتر در 7 استان ساحلي و بنادر مهم در خليج فارس و درياي عمان و وجود تنگه هرمز در دهانه خليج فارس به عنوان يك معبر مهم اقتصادي جهان و همينطور افزايش جمعيت ساحل نشينان در ساليان اخير و به تبع آن توسعه مصرف و نياز به منابع انرژي و غذايي و پيشرفت فن‌آوري، بهرهگيري از منابع آبي را دو چندان كرده است. در اين راستا بهره برداري از ميادين نفتي و گازي، بهرهبرداري هر چه مناسبتر از منابع غذايي دريايي سالم و حفظ و حراست از تنوع زيستي با جديت بيشتري بايد پيگيري شود.بنابراين به منظور نيل به اهداف توسعه پايدار، شناخت زيستگاه ها و حفظ تنوع زيستي، لزوم شناخت و بررسي علمي دريا و خصوصيات زيستي و غيرزيستي آن امري اجتناب ناپذير است. به همين علت تجهيز سازمان حفاظت محيط زيست كشور به شناورهاي تحقيقاتي و نظارتي ضروري به نظر مي رسد.
در اين راستا هيئت دولت در سفرهاي استاني خود به استان هاي ساحلي كشور همواره بر تجهيز ايستگاه ها ي ساحلي تاكيد داشته كه اين نگاه منجر به تصويب مصوباتي از جمله "تهيه شناورهاي تحقيقاتي و نظارتي و راه اندازي گشت دريايي منطقه اي" شده است.
جمع آوري اطلاعات زيستي و غير زيستي، پيشگيري از آلودگي هاي احتمالي، پايش زيستگاه هاي حساس ساحلي – دريايي، جلوگيري از تخريب زيستگاه هاي حساس ساحلي – دريايي و حفظ تنوع زيستي از جمله اهداف اجراي اين مصوبه است.
منظور از تجهيز شناورهاي تحقيقاتي و نظارتي، در اختيار گرفتن تعدادي شناور با ابعاد، تجهيزات و توانايي متفاوت است كه پاسخگوي نيازهاي مختلف تحقيقاتي و نظارتي با اهداف حفاظت از محيط زيست كشور در آبهاي حاكميتي، منطقه اي و در چشم اندازي دور تر آب هاي بين المللي باشد.
تجهيز و راه اندازي سامانه كنترل و پايش مناطق ساحلي- دريايي از ديگر مصوبات سفرهاي استاني هيئت دولت است كه اجراي آن در استان هاي شمالي و جنوبي كشور تاكيد شده است.
بررسي و تعيين ميزان حساسيت و آسيب پذيري مناطق مختلف نواحي ساحلي با توجه به ساختار و وضعيت ژئو مورفو لوژيك ،اكولوژيك ،بيولوژيك ،اقتصادي –اجتماعي مناطق ساحلي كشور و ارزيابي ارزش زيستگاهي لند فرمهاي ساحلي و تنوع موجودات زيستي و ارزشمند اين زيستگاهها از اهداف اين مصوبه است.
اجراي برنامه جامع شناسايي ،كنترل و پايش منابع آلاينده با منشاء خشكي و نظارت و كنترل كمي، كيفي انواع آلاينده هاي ميكروبي و شيميايي،نفتي و... كه از ساحل وارد محيط دريا مي شونداز ديگر اهداف اجراي اين مصوبه است.
جمع آوري ،ساماندهي و به روز نمودن اطلاعات تخصصي و طراحي بانك هاي اطلاعات ساحلي – دريايي به همراه اطلاعات دقيق جغرافيايي و تبادل اطلاعات با ساير مراكز دريايي كشور و توليد اطلاعات تخصصي جهت تهيه نقشه هاي پراكنش مناطق حساس ساحلي –دريايي و تالابهاي ساحلي و موجودات آبزي و تهديدات آن ديگر محورهايي است كه دراين مصوبه ديده شده است.
ايجاد مركز منطقه اي تنوع زيستي خليج فارس و درياي عمان در جزيره هرمز مصوبه ديگري است كه از سوي هيات دولت در سفرهاي استاني تصويب شده است.
حضور بسيار فعال و موثر كشور در زمينه هاي مختلف تنوع زيستي خليج فارس و درياي عمان (شامل مرجانها، جنگلهاي حرا، لاك پشتهاي دريايي، پستانداران دريايي و ...)، باعث شده است كه جمهوري اسلامي ايران به عنوان كشور پيشرو و راهبر در زمينه تنوع زيستي خليج فارس و درياي عمان انتخاب شود.
مركز منطقه اي تنوع زيستي دريايي خليج فارس و درياي عمان در جزيره هرمز كه در دست احداث و ايجاد است علاوه بر گسترش همكاري هاي منطقه اي با كشور هاي حاشيه خليج فارس و افزايش نقش محوري و راهبري كشور در منطقه، رونق و آباداني جزيره هرمز و ايجاد فرصت هاي شغلي را نيز در بر خواهد داشت.
شناسايي تنوع زيستي خليج فارس و درياي عمان، حفظ تنوع زيستي بومي و جلوگيري از ورود گونه هاي غير بومي به آب هاي دريايي خليج فارس و درياي عمان، حمايت از گونه هاي در معرض خطر انقراض، جمع آوري اطلاعات منطقه اي و تحليل و تبادل داده ها ي زيستي توسط دانشمندان منطقه اي
بر اساس فرمايشات مقام معظم رهبري و ايفاي نقش محوري در جهان اسلام در علوم زيستي و حفظ تنوع زيستي از اهداف اجراي اين طرح است.
تصويب ايجاد و تجهيز مراكز تحقيقات محيط زيست دريايي استانهاي گيلان ، مازندران، گلستان، سيستان و بلوچستان (چابهار) از جمله مصوبات مهم سفرهاي استاني هيات دولت است كه لزوم آن با توجه به برخورداري كشورمان از حدود 5000 كيلومتر خط ساحلي در آبهاي خليج فارس ، درياي عمان و درياي خزر بيش از پيش احساس مي شود.
خليج فارس بعنوان بزرگترين و مهمترين منطقه تأمين انرژي جهان از طريق تردد ساليانه 30 هزار تانكر، بيش از 60% نفت خام صادراتي جهان را تأمين كرده و درياي خزر نيز بعنوان بزرگترين درياچه جهان با برخورداري از ذخاير ارزشمند و منحصربفرد ماهيان خاوياري و نيز منابع نفت و گاز و تأمين ترانزيت كالا و فعاليت هاي وسيع صيد و صيادي موقعيت استراتژيك و ژئوپولتيك بسيار ارزشمندي را دارا است.
از سويي ديگر محيط زيست دريايي و سواحل اين گستره هاي آبي به دليل استحصال بي رويه منابع آبزي، ريزش نفت ناشي از اجراي عمليات اكتشاف و استخراج و حمل و نقل و تحميل آلودگي هايي با منشاء خشكي نظير فاضلاب هاي شهري و روستايي و پساب هاي صنعتي و كشاورزي، اجراي عمليات عمراني و توسعه ساحلي نظير خشك كردن دريا، احداث جزاير مصنوعي و ... با بحران زيست محيطي مواجه است ، لذا حفظ و حراست از اين منابع طبيعي ارزشمند توجه ويژه مسئولين، سياستگذاران وهمينطور همكاري مردم را مي طلبد .
حفظ تعادل زيست محيطي درياي خزر، خليج فارس و درياي عمان ، مديريت زيست محيطي و توسعه پايدار بخش ساحلي- دريايي كشور ، پيشگيري و مقابله با آلودگي ها، حفاظت از اكوسيستم هاي ارزشمند محيط زيست ساحلي - دريايي كشور (زيستگاههاي مرجاني، علفزارها، جلبكزارها، جنگلهاي حرا، مناطق تخم گذاري لاك پشتهاي دريايي، پهنه هاي جزر و مدي، مصبها و خوريات، اجتماعات بسترزي و بنتوزها (ماكروفونا، مايوفونا و ميكروفونا) مناطق تخم ريزي پرورشگاهي آبزيان و ساير زيستگاههاي حساس ساحلي و جزاير)و مطالعات اقيانوس شناسي زيستي، فيزيكي، شيميايي، زمين شناسي، راديواكتيو و مديريت داده هابرخي از اهداف اجراي اين مصوبه است.
همچنين مطالعات بيولوژيك ( فيتوپلانكتون، زئوپلانكتون، نكتون ها، بنتوزها، پرندگان آبزي و كنار آبزي، پستانداران دريايي، لاك پشت هاي دريايي، ماهيان، مهره داران و بي مهرگان وابسته به دريا و ...) در آبهاي خليج فارس، درياي عمان و درياي خزر
بررسي و پايش اكولوژيك آبهاي ساحلي شامل پارامترهاي فيزيكوشيميايي (اكسيژن محلول، حرارت ، شوري، PH ، كدورت، چگالي، جريان، جزرو مد، كلروفيل a)
بررسي و مطالعه برروي گونه هاي آبزي در معرض خطر انفراض (شامل پراكنش، توليد مثل، تغييرات جمعيتي، ذخاير و زيست توده، مهاجرت و ...) و زيستگاههاي مربوطه شامل مناطق تخم ريزي و پرورشگاهي، مناطق تغذيه اي و مهاجرتي
راه اندازي برنامه جامع شناسايي، احياء و بازسازي زيستگاهها و اكوسيستم هاي ساحلي - دريايي آسيب ديده از ديگر اهداف تصويب اين مصوبه است.
منبع خبر: www.doe.ir
