مرکز تحقیقات زیست محیطی دریایی چابهار

      خصوصیات هواشناسی:

پارامترهای جوی مانند اندازه و جهت باد، میزان افت اتمسفری، رطوبت نسبی یک منطقه آلودگی هوا را تحت تاثیر قرار خواهد داد.باد با حرکت افقی آلاینده ها را حمل وجابجا خواهد نمود.

پارامتر دیگری که تغییر درجه حرارت در یک منطقه را تحت تاثیر قرار خواهد داد ، رطوبت نسبی آن منطقه میباشد.هر چه درجه حرارت نزدیک سطح زمین بیشتر باشد میزان بخار آب در اتمسفر بیشتر خواهد بود.

• شکل توپوگرافی

ناهموار ی موجود در زمین وموانعی مانند کوهها وغیره بر انتشار آلاینده ها اثر میگذارد.

• خصوصیات آلاینده ها  

اهمیت مسائل آلودگی هوا به نوع واندازه آلاینده به جامد و مایع یا گاز بودن آن بستگی دارد.همچنین بستگی به انرژی یا صدا یا گرما یا رادیواکتیویته یاترکیبی از این عوامل دارد.واکنش بین آلاینده ها در اتمسفر بسته به خصوصیات آلاینده ها ممکن است مقدار آلاینده در اتمسفر را افزایش یا کاهش دهد.

• روش آزاد سازی آلاینده ها

چگونگی ورود آلاینده ها وهمچنین سرعت آزاد سازی آلاینده ها به اتمسفر برآلودگی هوا تاثیر دارد.آلاینده ها ممکن است بطور متناوب یا پیوسته یا دوره ایی آزاد شوند یا از یک منبع یا از چندین منبع یا از منابع نقطه ای وغیر نقطه ای آزاد شوند.

طبقه بندی آلاینده های هوا:

آلاینده های هوا را میتوان به طروق متفاوتی طبقه بندی نمود که به اختصار عبارتند از :

• براساس منشاء آلاینده های

1-آلاینده های  اولیه

2-آلاینده های ثانویه

• براساس ترکیب شیمیایی

1 -      آلاینده های آلی

2-      آلاینده های معدنی

• براساس حالت ماده

1-      آلاینده های ذره ای معلق

2-      آلاینده های گازی

آلاینده های گازی جزء آن دسته از آلاینده هایی میباشند که به شکل گاز در اتمسفر موجودند مثل H₂S و SO₂ . ذرات را میتوان برحسب اندازه شان بصورت زیر طبقه بندی نمود:

آئروسل، غبار،دود،دوده،دود غلیظ(فیومها)،میست،مه،مه دود،اسپری،تاری،گاز،بخار،ترکیبات گوگردی،ترکیبات نیتروژن ،ترکیبات کربنی،ترکیبات فلوئوراید.

اثرات آلودگی بر سلامت انسان،حیوانات ، گیاهان

اثرات آلودگی بر سلامت انسان

اثرات آلودگی هوا برانسان عمدتاًبرچشمها ودستگاه تنفسی است .هنگامیکه گازهای ناشی از هوا، بخارات ،دودهای غلیظ، غبار وغیره منتشر میشوندو با اعضای بدن تماس می یابد،سبب سوزش وتحریک چشمها ،بینی،گلو وشش ها می گردند.معمولاً بیماریهای زیر ممکن است بعلت آلودگی هوا در انسان بوجود آیند:

• سرطان ریه
• برونشیت مزمن
• آسم برونشیولی
• آمفیزم

اثرات آلودگی هوا بر حیوانات

الاینده های هوا نظیر آرسنیک، فلوئور،سرب،مولیبدیوم وسلنیوم سبب مرگ وضایعات حاد در حیوانات میگردند.اثرات بعضی از آنها برحیوانات عبارتند از :

آرسنیک : سبب مسمومیت وبیماری در حیواناتی میگردد که از علوفه های حاوی آرسنیک تغذیه می نمایند.التهاب دستگاه تنفسی،التهاب مجاری گوارشی،تخریب سلولهای قرمز خون و صدمات کلیوی در گاو،اسبها وگوسفندان میتواند اتفاق افتد.

فلوئور:گله های گاو وگوسفند به مسمومیت فلوئور(فلوئوزیس) مبتلا می گردند.فلوئوزیس در اثرای چرای دام از گیاهان وعلوفه دارای ترکیبات فلوئور اتفاق می افتد.

سرب:حیواناتی که دچار مسمومیت حاد با سرب شده اند علائمی مانند ایجاد کف دردهان وصدمه به سیستم عصبی وغیره دارند.

اثرات آلودگی هوا برگیاهان:

آلاینده های هوا که غالباً برگیاهان تاثیر می گذارند عبارتست از دی اکسیدگوگرد،فلورید هیدروژن، ازن، کلر،PAN،اکسیدهای نیتروژن سولفید هیدروژن،آمونیاک ،بخارات جیوه وغیره میباشند. این آلاینده ها عمدتاً از طریق روزنه های،پارانشیم اسفنجی ونردبانی  برگ ،جذب گیاه میگردند.خسارتهای وارده به گیاهان دراثر آلاینده های هوا بصورت زیر طبقه بندی می گردند:

• نکروزیس
•  کلروزیس
• اپی ناستی
• برگ ریزش
• ضایعه حاد
• ضایعه مزمن

( ادامه دارد... )

منبع مورد استفاده:

- بی . اس . ان راجو ، محسنی ، انوشیروان ، ززولی ، محمد علی ، بذر افشان ، ادریس ، اصولی آلودگی هوا ، انتشارات معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی وخدمات بهداشتی و در مانی مازندران ، 1381